Voor PEX-installatie heb je PEX-buizen, persverbindingen, buissnijder, ontbramer en persgereedschap nodig. Begin met 16mm buis voor drinkwater, kies kwaliteitsfittingen en leer de basistechnieken stap voor stap.
PEX-installaties lijken ingewikkeld, maar met de juiste kennis en buis gereedschap zijn ze toegankelijk voor beginnende installateurs en handige doe-het-zelvers. Het systeem is ontwikkeld om eenvoudiger en betrouwbaarder te zijn dan traditionele koperen leidingen. Door de flexibiliteit van het materiaal en de krachtige persverbindingen krijg je een duurzame installatie die jarenlang meegaat.
Het mooie aan PEX is dat je geen soldeerwerk nodig hebt, wat een belangrijke drempel wegneemt voor beginners. Met de juiste aanpak en wat oefening kun je professionele resultaten behalen. De kunst is om systematisch te werk te gaan en geen stappen over te slaan.
Wat is PEX en waarom kiezen installateurs ervoor?
PEX staat voor cross-linked polyethylene, een kunststof die door een speciaal proces flexibel maar tegelijk sterk wordt gemaakt. Het materiaal combineert de voordelen van kunststof (geen corrosie, licht gewicht) met de sterkte die je nodig hebt voor drinkwater- en verwarmingsinstallaties.
Het grote voordeel van PEX is de flexibiliteit. Je kunt bochten maken zonder extra fittingen, wat materiaalkosten bespaart en het aantal potentiële lekkagepunten vermindert. Uponor PEX leidingen zijn bestand tegen temperaturen tot 95°C en drukken tot 10 bar, wat ruim voldoende is voor huishoudelijke toepassingen.
PEX-leidingen zijn ook minder gevoelig voor bevriezing dan koperen buizen. Het materiaal kan uitzetten zonder te barsten, wat vooral handig is in onverwarmde ruimtes. Bovendien geleiden ze geen warmte, wat energieverlies vermindert bij warmwaterleidingen.
De verschillende PEX-types begrijpen
Er bestaan drie hoofdtypen PEX: PEX-A, PEX-B en PEX-C. Deze letters verwijzen naar de manier waarop het cross-linking proces plaatsvindt. Voor beginners is het belangrijk te weten dat elk type zijn eigen eigenschappen heeft.
PEX-A is het meest flexibele type en heeft geheugeneffect - het kan terugkeren naar zijn oorspronkelijke vorm na verwarming. PEX-B is wat stugger maar heeft uitstekende chemische weerstand. PEX-C is de economische optie maar minder flexibel. Uponor gebruikt voornamelijk PEX-A vanwege de superieure verwerkingseigenschappen.
Voor beginners is het belangrijk om bij één systeem te blijven. Meng nooit verschillende merken of types door elkaar, want elk heeft zijn eigen specificaties voor fittingen en verwerkingsparameters.
Essentieel gereedschap voor PEX-installatie
Het juiste gereedschap is cruciaal voor een geslaagde PEX-installatie. Je kunt niet improviseren met gewone huishoudgereedschappen - dat leidt gegarandeerd tot problemen. Het basisgereedschap bestaat uit vier componenten: buissnijder, ontbramer, kalibrator en persgereedschap.
Uponor buissnijders zijn speciaal ontworpen voor PEX-materiaal. Ze maken rechte, gladde sneden zonder de buis te beschadigen. Een scherpe snede is essentieel voor een goede afdichting - ruwe of scheve sneden zorgen voor lekkages.
Uponor ontbramers verwijderen de scherpe randjes die ontstaan tijdens het snijden. Dit lijkt een detail, maar kleine bramen kunnen de O-ring in de fitting beschadigen. Een goed ontbraamprogramma voorkomt dit probleem volledig.
Het persgereedschap varieert van handmatige perstangen tot elektrische persgereedschappen. Voor beginnende doe-het-zelvers is een handmatige perstang vaak voldoende. Uponor gereedschap is afgestemd op hun fittingen, wat consistente resultaten garandeert.
Beste keuze voor starters: De Uponor Multi buissnijder 32-40mm is geschikt voor de meest gebruikte buismaten en geeft perfecte resultaten.
Fittingen uitgelegd: welke heb je wanneer nodig?
PEX-fittingen zijn de verbindingsstukken die het systeem mogelijk maken. Uponor koppelingen komen in verschillende uitvoeringen, elk met een specifieke toepassing.
Rechte koppelingen verbinden twee buisstukken van dezelfde diameter. T-stukken maken aftakkingen mogelijk. Knie-koppelingen maken 90-graden bochten waar de buis zelf niet flexibel genoeg is. Overgangskoppelingen verbinden PEX aan traditionele draadverbindingen.
Voor beginners is het belangrijk om vooraf te plannen welke fittingen je nodig hebt. Teken je installatie uit en tel alle verbindingen. Koop altijd 10-15% extra fittingen - je wilt niet midden in een klus vast komen te zitten omdat je een fitting tekort komt.
Let ook op de kwaliteit van fittingen. Goedkope alternatieven kunnen na verloop van tijd gaan lekken. De O-ringen in kwaliteitsfittingen behouden hun elasticiteit gedurende de hele levensduur van de installatie.
Buigveren: klein gereedschap met groot effect
Uponor buigveren zijn onmisbare hulpmiddelen voor elke PEX-installatie. Ze voorkomen dat buizen knikken tijdens het buigen. Een knik in de buis is een zwak punt dat uiteindelijk kan falen.
Er zijn inwendige en uitwendige buigveren. Inwendige buigveren ga je in de buis, uitwendige om de buis heen. Voor strakke bochten in moeilijke posities zijn inwendige buigveren handiger. Voor meer open installaties werken uitwendige buigveren goed.
Respecteer altijd de minimale buigstraal die de fabrikant aangeeft. Te strakke bochten verzwakken het materiaal, zelfs met buigveren. Als je echt een scherpe bocht nodig hebt, gebruik dan liever een knie-fitting.
Stap-voor-stap: je eerste PEX-verbinding maken
Begin met het afmeten en markeren van de buis. Snijd altijd iets langer af dan je denkt nodig te hebben - je kunt altijd bijsnijden. Gebruik de Uponor buissnijders om een perfecte rechte snede te maken. Draai de buissnijder tijdens het snijden voor een gelijkmatige snede.
Ontbraam direct na het snijden, zowel binnen als buiten. Controleer met je vinger of de buis glad aanvoelt. Kalibreer vervolgens de buisopening om eventuele ovaliteit te corrigeren. Deze stappen kosten maar een minuut maar voorkomen uren aan problemen later.
Schuif de fitting op de buis tot aan de markering. Let erop dat de buis recht zit, zonder spanning of verdraaiing. Plaats het persgereedschap om de fitting en pers tot de aangegeven diepte. Hoor je een klik? Dan is de persing compleet.
Controleer visueel of de verbinding er goed uitziet. De buis moet tot aan de markering zitten en er mogen geen vervormingen zichtbaar zijn. Laat de verbinding een paar minuten rusten voordat je er spanning op zet.
Praktische tip: Begin met de Uponor S-Press Plus rechte koppeling om de techniek onder de knie te krijgen voordat je complexere fittingen probeert.
Planning en voorbereiding van je project
Goede voorbereiding is het halve werk bij PEX-installaties. Begin met het tekenen van je leidingschema. Waar komen de hoofdleidingen? Welke aftakkingen heb je nodig? Waar zitten de afsluiters?
Bereken hoeveel buis je nodig hebt en tel alle fittingen. Vergeet niet de overgangsstukken naar bestaande installaties. Koop ook direct de juiste bevestigingsmaterialen - PEX-buizen moeten goed ondersteund worden.
Zorg voor voldoende werkruimte en goed licht. PEX-installaties vragen precisie, en dat lukt niet in een donkere, krappe ruimte. Heb alle gereedschappen binnen handbereik voordat je begint.
Plan ook de volgorde van werkzaamheden. Begin met de moeilijkst bereikbare verbindingen en werk naar de gemakkelijke toe. Zo voorkom je dat je jezelf in een hoek werkt.
Veelgemaakte beginnersfouten vermijden
De meest voorkomende fout is te snel willen werken. PEX vraagt om nauwkeurigheid en geduld. Sla geen stappen over in het proces - elk onderdeel heeft een reden.
Een andere veel voorkomende fout is het mengen van verschillende systemen. Blijf bij één merk voor buizen, fittingen en gereedschap. Elk systeem heeft zijn eigen specificaties en die zijn niet uitwisselbaar.
Let ook op de omgevingstemperatuur tijdens installatie. Te koud en de buizen worden stug. Te warm en ze worden te slap. Ideaal is een werktemperatuur tussen 15-25°C.
Vergeet niet om de installatie te testen voordat je alles wegwerkt. Een druktest van minimaal een uur bespaart later veel ellende. Test altijd bij 1,5 keer de werkdruk.
Wat installateurs zeggen over PEX voor beginners
"Mijn eerste PEX-project was spannend, maar de techniek is eigenlijk vrij eenvoudig," vertelt een installateur uit Groningen. "Het belangrijkste is om rustig te werken en alle stappen te volgen. Na een paar verbindingen krijg je het gevoel te pakken."
Een doe-het-zelver uit Amsterdam voegt toe: "Ik was eerst sceptisch over persverbindingen, maar ze zijn veel betrouwbaarder dan ik dacht. Je hoort een duidelijke klik als de persing goed is. Dat geeft vertrouwen."
"Investeer in goed gereedschap," benadrukt een ervaren installateur. "Goedkope buissnijders en ontbramers geven slechte resultaten. Met het juiste Uponor gereedschap lukt het veel beter en werk je veel sneller."
Een andere professional merkt op: "Begin met eenvoudige projecten om de techniek te leren. Een keukenkraan vervangen is ideaal om mee te beginnen. Daarna kun je complexere installaties aanpakken."
Onderhoud en controle van PEX-installaties
PEX-installaties zijn onderhoudsarm, maar niet onderhoudsvrij. Plan jaarlijks een visuele controle van alle zichtbare verbindingen. Kijk naar tekenen van lekkage, corrosie aan metalen onderdelen of beschadigingen aan de buizen.
Let ook op veranderingen in waterdruk of temperatuur. Plotselinge veranderingen kunnen wijzen op problemen in het systeem. Bij twijfel kun je altijd een druktest herhalen.
Bescherm PEX-buizen tegen mechanische beschadiging en UV-licht. Buizen in kruipruimtes moeten goed ondersteund zijn om doorhangen te voorkomen. In onverwarmde ruimtes kunnen extra isolatiemaatregelen nodig zijn.
Documenteer je installatie goed. Maak foto's van de leidingvoering voordat je alles wegwerkt. Dit helpt enormelijk bij latere reparaties of uitbreidingen.
Veelgestelde vragen over PEX voor beginners
Welke buisdiameter moet ik kiezen voor mijn project?
Voor drinkwater gebruik je meestal 16mm voor aftakkingen en 20mm voor hoofdleidingen. Voor vloerverwarming is 16mm standaard. Check altijd de ontwerpdebieten voor zekerheid.
Kan ik PEX zelf installeren zonder ervaring?
Ja, maar begin met kleine projecten en neem de tijd om de techniek goed te leren. Investeer in kwaliteitsgereedschap en volg de instructies nauwkeurig op.
Hoe lang gaat een PEX-installatie mee?
Kwaliteits PEX-systemen gaan 50 jaar of langer mee. Uponor geeft 25 jaar productgarantie, wat de kwaliteit en duurzaamheid onderstreept.
Wat kost een complete PEX-installatie voor een gemiddeld huis?
Materiaalkosten liggen tussen €1500-3000 afhankelijk van de grootte. Arbeidskosten komen daar bovenop. Doe-het-zelf kan flink besparen op arbeidskosten.
Kan ik PEX combineren met mijn bestaande koperen leidingen?
Ja, met de juiste overgangsfittingen is dat geen probleem. Gebruik altijd kwaliteits overgangsstukken om galvanische corrosie te voorkomen tussen verschillende metalen.