Een PEX-buis is een flexibele, robuuste en relatief eenvoudig te installeren oplossing voor uiteenlopende water- en verwarmingssystemen. Of het nu gaat om vloerverwarming, drinkwaterleidingen of een verwarmingscircuit in huis, PEX biedt dankzij zijn vernettingsstructuur (cross-linked polyethyleen) een uitstekende balans tussen stevigheid en elasticiteit. In deze uitgebreide gids ontdekt u waar PEX precies voor staat, wat meerlagen varianten (PEX-AL-PEX) inhouden, hoe u de juiste diameter en wanddikte kiest en welke aandachtspunten er zijn bij de montage en het onderhoud.
Wat is PEX en waarom is het zo geschikt?
Vernet polyethyleen
PEX staat voor “cross-linked polyethylene.” Hierbij wordt basismateriaal polyethyleen (PE) via chemische of fysische processen “vernet,” wat betekent dat de moleculen onderling sterker met elkaar verbonden zijn. Dit zorgt voor:
- Hogere weerstand tegen druk en hitte
- Minder risico op vervorming of barstjes
- Betere slagvastheid
Door deze eigenschappen kan een PEX-buis hogere temperaturen en drukpieken doorstaan dan gewone PE-leidingen. Denk hierbij aan toepassingen in de sanitair- en verwarmingswereld, zoals CV-leidingen, vloerverwarming en drinkwatersystemen.
Waarom PEX boven andere materialen?
- Roest- en kalkvrij: PEX is een kunststof die niet corrodeert. Hierdoor blijft de binnenkant van de buis langer schoon en vrij van afzettingen.
- Flexibel: Bochten kunt u grotendeels met de leiding zelf leggen, wat het aantal fittingen vermindert en lekkagekansen beperkt.
- Licht en eenvoudig te transporteren: In tegenstelling tot zware, metalen buizen zijn PEX-bundels gemakkelijk te hanteren, ook in kleine ruimtes.
- Geschikt voor diverse temperaturen: Afhankelijk van het type en de dikte kan PEX tot wel 90°C verdragen, ideaal voor verwarmingssystemen.
Meerlagen varianten: PEX-AL-PEX
Naast enkelvoudige (monolaag) PEX-buizen bestaan er meerlaagse types, vaak aangeduid als PEX-AL-PEX. Deze hebben een aluminium kern die door twee PEX-lagen heen loopt. Dat aluminium zorgt voor:
- Extra vormvastheid: De leiding blijft in de gewenste positie liggen.
- Hogere drukbestendigheid: Hierdoor is de buis beter bestand tegen grotere temperatuur- en drukwisselingen.
- O2-diffusiedichtheid: De aluminium laag voorkomt dat er zuurstof via de buis in het water terechtkomt, wat corrosie in metalen componenten minimaliseert.
Voorbeelden van meerlagenbuizen
- Wavin Tigris PEX/AL WI 20 mm x 2,25 mm: Een grotere diameter en wanddikte, wat nuttig is in installaties die veel doorstroom of hogere druk vragen.
- Wavin Tigris PEX/AL WI 16 mm x 2 mm: De 16 mm-variant past goed bij toepassingen als vloerverwarming en sanitair, dankzij de mix van flexibiliteit en stabiliteit.
- Diamond PEX-ALU-PEX 16x2: Met een lengte van 100 meter kan deze soepel in lange trajecten worden gelegd, zoals in grote vloerverwarmingsprojecten of uitgebreide CV-systemen.
Diameter en wanddikte
Diameter en doorstroming
De diameter van uw PEX-buis bepaalt mede hoeveel water er per tijdseenheid doorheen kan stromen. Veelvoorkomende diameters zijn:
- 16 mm: Geschikt voor vloerverwarmingslussen en kleinere trajecten in sanitair.
- 20 mm: Handig bij een hogere waterbehoefte (bijv. voor hoofdleidingen van een CV-systeem of voor een combinatietraject met meerdere tappunten).
- 25 mm en groter: Wordt vaker in industriële of agrarische installaties gezien, of als de leiding een lange afstand aflegt.
Wanddikte en drukbestendigheid
Op de verpakking of in de productnaam ziet u vaak een vermelding zoals 16x2, wat aangeeft dat de binnendiameter 16 mm is en de wand 2 mm dik. Een grotere wanddikte verhoogt de maximumdruk die de buis kan weerstaan. In installaties met hogere temperatuur- en drukschommelingen (bijvoorbeeld in sommige CV-systemen) is een wat dikkere wand dus wenselijk.
Typische toepassingen van PEX-buizen
-
Vloerverwarming
Vanwege de flexibiliteit en temperatuurbestendigheid is PEX een voor de hand liggende keuze. De buizen laten zich gemakkelijk in lussen of slakkenpatronen leggen en combineren goed met diverse soorten isolatieplaten en systeemplaten. -
Drinkwatertoevoer
Mits voorzien van een drinkwaterkeur (zoals Kiwa), zijn PEX-leidingen veilig voor consumptiewater. Ze geven geen smaak of geur af en roesten niet. -
Radiator- en CV-leidingen
Met de juiste fittingen en drukklasse kunt u PEX perfect gebruiken voor radiatoraansluitingen, ketelverbindingsstukken en zelfs hoofdleidingen in een verwarmingssysteem. -
Koelsystemen
Ook bij lagere temperaturen biedt PEX voordelen, zoals isolerende eigenschappen en slagvastheid, waardoor lekken en condens minder kans krijgen.
Installatie: aandachtspunten en tips
1. Voorbereiding en planning
Maak een duidelijk leidingschema waarin u noteert hoe de buizen lopen, waar bochten en T-stukken komen, en waar eventuele afsluiters of kranen nodig zijn. Door dit vooraf te doen, bespaart u tijd en beperkt u de kans op ondoordachte trajecten.
2. Knippen en ontbramen
- Buizensnijder of pijpsnijder: Zorg voor een nette, braamvrije snede. Een rommelige zaagkant kan de afdichtring in de fitting beschadigen.
- Ontbramen: Sommige installateurs kiezen ervoor om de rand licht te ontbramen of af te schuinen, vooral bij wat dikkere buizen.
3. Koppelingen en verbindingen
Er bestaan verschillende typen koppelingen, elk met een eigen manier van afdichten:
- Knelkoppelingen: U draait een moer met klemring vast op de buis. Let op dat u niet te hard aandraait.
- Persfittingen: Met een speciaal persgereedschap klemt u de huls waterdicht om de buis. Deze methode is geliefd in professionele installaties, mede omdat het snel en betrouwbaar is.
- Push-fit fittingen: Hier ‘klikt’ u de buis vast in de fitting. Let goed op druk- en temperatuurranges voor deze methode.
Zorg er ook voor dat u afperspluggen achter de hand heeft om na de montage te controleren op lekkages. Een eenvoudige druktest kan later veel gedoe besparen als er onverhoopt iets niet goed is afgedicht.
4. Montage en bevestiging
- Bochten maken: PEX-buizen hebben een ruime bochtradius. Forceren of te strak buigen kan alsnog tot knikken leiden. Bij scherpe hoeken gebruikt u bochtstukken.
- Opbergen en uitrollen: Let op dat u de buis goed ontrolt, zeker als deze in een coil van 50-100 meter komt. Wikkels of slagen in de buis die niet gefixeerd zijn, kunnen later knikken veroorzaken.
- Clips of beugels: Om de ±50 cm tot 80 cm wordt een bevestigingsbeugel aangeraden. Dit voorkomt dat de buis gaat trillen of schuiven.
5. Testen en controleren
Zet het systeem langzaam onder druk en kijk of er druppels verschijnen bij de fittingen. Een paar minuten tot een half uur is doorgaans voldoende om eventuele lekkages te zien. Ziet u toch water, draai de fitting dan iets aan of vervang de afdichtring als blijkt dat deze niet correct afsluit.
Bovengronds of ondergronds gebruik
Bovengronds
Niet alle PEX-buizen zijn geschikt voor langdurige blootstelling aan direct zonlicht. UV-stralen kunnen het materiaal aantasten. Check daarom de productspecificaties. Als de buis tijdelijk of permanent boven de grond moet liggen, kan een UV-gestabiliseerde variant of een beschermende mantelbuis nodig zijn.
Ondergronds
PEX kan prima in de grond, maar:
- Diepte: Gemiddeld 30-60 cm is gebruikelijk, zodat vorst en grondwerkzaamheden minder snel problemen opleveren.
- Vulling: Gebruik fijn zand om de buis te omhullen, zodat scherpe stenen geen beschadigingen veroorzaken.
- Vorst: In strenge winters kan isolatie of een diepere ligging verstandig zijn, zeker als de leiding permanent gevuld blijft.
Onderhoud en levensduur
Een PEX-systeem vergt weinig onderhoud. Inspecteer zichtbare delen van de leiding en de koppelingen ongeveer jaarlijks, vooral na periodes met extreme kou of hitte. Mochten er wijzigingen in het systeem komen—bijvoorbeeld een extra aftakking—dan is PEX gemakkelijk uit te breiden, mits u bij de montage rekening houdt met de bestaande druk en aansluitingstypes. De meeste PEX-buizen gaan gemakkelijk 20 tot 25 jaar of langer mee, afhankelijk van temperatuur, druk en UV-blootstelling.
Conclusie
Het kiezen van de juiste PEX-buis begint met de vraag naar het doel van uw installatie: vloerverwarming, drinkwater, koeling of CV? Daarna kijkt u naar diameter, wanddikte en het al dan niet nodig hebben van een meerlagige variant (bijvoorbeeld Wavin Tigris of Diamond PEX-ALU-PEX). Met een doordachte planning en juiste fittingen maakt u bochten, aftakkingen en verbindingen die jarenlang probleemloos meegaan. Vergeet niet de leiding te testen na montage, want een goede druktest voorkomt vervelende verrassingen achteraf. Kiest u een PEX-buis goed passend bij uw systeem, dan profiteert u van een betrouwbaar, roestvrij en flexibel leidingsysteem dat weinig onderhoud verlangt en lange tijd meegaat.
Veelgestelde Vragen
Kan ik PEX gebruiken in combinatie met bestaande metalen leidingen?
Ja, mits er een geschikte overgangsfitting is die zowel de metalen leiding (bijv. koper of staal) als PEX kan aansluiten. Let op de diameters en de drukklasse.
Is er een groot verschil tussen enkelvoudige PEX en PEX-AL-PEX voor huishoudelijk gebruik?
Het grootste verschil is dat PEX-AL-PEX een aluminium kern heeft voor extra stabiliteit en zuurstofdichtheid. Bij gewone huishoudelijke vloerverwarming of CV volstaat vaak enkelvoudige PEX, maar in systemen met hogere temperaturen of uitgebreid leidingnet kan PEX-AL-PEX voordelen bieden.
Mag ik PEX-leidingen in muren en vloeren inmetselen?
In principe kan dat. Houd wel rekening met onderhoud en reparatie: als er iets misgaat, moet u de vloer of muur openbreken. Vermijd bovendien krappe bochten op verborgen plekken. Bevestig de buis in de sleuf met beugels of piepschuimmodules zodat deze niet gaat zwerven.
Welke diameter raad je aan voor een gemiddelde radiatorinstallatie?
Meestal is 16 mm voldoende als het om kortere trajecten gaat. Bij meerdere radiatoren met parallelle aftakkingen of lange afstanden kan 20 mm nuttig zijn om de druk en doorstroom optimaal te houden.
Hoe ver reikt de temperatuurbestendigheid van PEX?
Veel PEX-buizen aankunnen temperaturen rond de 70 tot 90°C. Raadpleeg altijd de productinformatie voor de exacte waardes. Een PEX-AL-PEX-variant kan soms net wat hogere piektemperaturen verdragen, ideaal voor intensievere cv- of boilerinstallaties.